Sözlerin en güzelini ve en özetini söyleyen (cevami-ül kelim) Hz Peygamber sas insanları madenlere benzetiyor. (Buhari, Enbiya 19, Müslim, Fezailü’s-Sahabe 199)

Nasıl ki madenler çeşit çeşittir. Kıymetleri farklı, bulunma oranları farklı, taliplileri farklı, konumlandırılmaları ve kullanım amaçları farklıdır. Öylede insanların kıymetleri, bulunma oranları, taliplileri, konumlandırılmaları ve kullanım amaçları farklıdır.

Kıymetleri: Yine birer maden olan kömür bakır demir ve çinkonun değerleri ile gümüş, altın ve elmasın değeri/kıymeti farklıdır. Daha doğrusu insanların onlara biçtikleri değer madenlerin kendi özelliklerine göre değişkenlik göstermektedir. Birinci sıradakilerin değeri az iken ikinci sıradakiler pahalıdır ve değerlidir. Onun gibi insanların bir kısmı değersiz madenler gibi iken bazıları da elmas, altın ve gümüş gibidirler. İnsan olur beş para etmez insan olur dünyalara değişilmez.

Bulunma Oranları: madenlerin değer bulma ölçülerinden biri de bulunma oranlarıdır. Her yerde bulunabilen bir madenin değeri, az bulanana göre daha azdır. Met'alar, Fazlalaştıkça kıymet kaybettikleri bilinen bir gerçektir. Bu açıdan varlık yokluğa göre azdır ama varlık daha değerlidir. Cansızlar canlılara göre fazladır ama canlılar daha değerlidir. Hayvanlar bitkilere göre daha azdır lakin daha değerlidir. İnsanlar diğer canlılara göre daha azdır ama daha değerlidir. İnananlar inanmayanlara göre daha azdır ama daha değerlidir. İnanalar içerisinde takva sahipleri, takva sahipleri içerisinde ilim sahipleri/alimler, onlar içerisinde peygamberler daha azdır. Peygamberler içerisinde ulu'l-azm peygamberler daha azdır. Onlar içerisinde de Hz Peygamber (dürri yekta/tek inci) daha az sayıdadır ama daha değerlidir/kıymetlidir. Yani kıymet kemiyete/sayı çokluğuna değil keyfiyete/kaliteye göre belirlenmektedir.

Taliplileri: inci-mercan, altın-elmas parası bol olanlarda bulunur. Aynı şekilde iman, ahlak Allah bilgisi, adalet ve merhamet gibi değerli şeylerin talipleri de ruhu yüce ahlakı âli, imanı güçlü kişilerdedir. Süfli dünyanın taliplileri de, kendi gibi süfli kişilerdir. Dalalet ve küfürle ruhunu kömürleştirmiş Nemrutların, Firavunların, Karunların makamları süfli, nübüvvet nuruyla aydınlanmış İbrahimlerin Musaların İsaların makamları alidir/yücedir. Ruhu kömürleşmiş Ebu Cehillerin, Ümeyye b Haleflerin, Ebu Leheplerin makamları süfli, elmas ruhlu Ebu Bekirlerin, Ömerlerin, Osmanların, Alilerin makamları alidir.

Konumlandırılmaları: kömür ateşe konumlandırılırken elmas vitrine konumlandırılır. Aynı şekilde dünyanın kömür gibi insanları, cehennem ateşinde konumlandırılırken, elmas kıymetinde imanlı kişiler cennete konumlandırılır. Yine iman edip amel-i salih işleyenler ahsen-i takvimde konumlandırılırken inkârcılar en aşağılık konumla konumlandırılırlar. (Tin 95/4-6) Yine iman edip amel-i salih işleyenler varlığın en şereflisi/hayırlıları olarak konumlandırılırken inkâr edip yalanlayanlar, varlığın en şerlileri olarak konumlandırılırlar. (Beyyine 98/6,7)

Kullanım Amaçları: kömür demir ve bakırın kullanım amaçları ile parmaklarda, gerdanlıklarda ve kıymetli metalarda kullanılan gümüş altın ve elmasın kullanım amaçları birbirinden farıdır. Aynı şekilde hayatını batnının ve fercinin hizmetinde tüketen birileri ile iman, ilim ve ahlak yolunda ömrünü geçiren kişilerin kullanım amaçları birbirinden farklıdır. Alemlere rahmet olsun diye yaratılan Hz peygamber ile (Enbiya 21/107) cehennem için yaratılan insanlar (Araf 7/179) aynı amaca hizmet etmezler.

Kıymet akıbete göre olacağından her insanın kendisine biçtiği değer, daha doğrusu kendisine biçilmesini istediği değer; gümüş, altın, elmas gibi mücevherat olmalı. İlahi hakikatlara talip olmalı. Kendisini Allahın rızasına konumlandırmalı. Kıymetli olan insan; kendisini şu dünyanın kıymetsiz, süfli metaları karşısında ucuza satmamalı. Dalalete karşı hidayeti, azaba karşı mağfireti satın almalı. (Bakara 2/175) Canını ve malını Allaha arzetmeli/satmalı ki karşılığında layık olduğu cennete vasıl olsun. (Tevbe /9111) ki arkadaşların birbirini düşman olup kınadığı günde (Zuhruf 43/67, Furkan 25/28,29) varlığın ayları, yıldızları ve güneşleri hükmünde olan Peygamberlere, Sıddıklara, Şehitlere ve Salihlere arkadaş olsun. (Nisa 4/69)

Bünyamin GÖLCÜ

SERİNHİSAR MÜFTÜSÜ